Dansen in een tentoonstelling, want waarom niet

Alsof je naar een reality tv-programma zit te kijken, zo verslavend zijn de beelden die momenteel te zien zijn in Witte de With Center for Contemporary Art in Rotterdam. Drie grote schermen vullen de zaal met verschillende films van de Koeweitse en Puerto Ricaanse kunstenaar Alia Farid (1985). We zitten meteen aan de buis gekluisterd. In de tweekanaals video Maske Pakse Wi (2020) zien we de ontwikkeling en het eindresultaat van een dans- en kostuumwedstrijd, en laten wij nou precies binnen zijn gelopen op het moment van de danswedstrijd. Er wapperen felgekleurde jurken over het scherm met daarin vrolijke mensen met aanstekende glimlachen. So put on your dancing shoes als je naar deze tentoonstelling gaat, want je krijgt spontaan zin om mee te doen.  

In 2017 lag dit centrum voor hedendaagse kunst onder vuur door hun naam. Het instituut (en de straat waaraan deze is gelegen) dankt zijn naam aan Witte Cornelisz. de With, een zeevaarder uit de zeventiende eeuw. ‘Danken’ is hier misplaatst; De With was niet bepaald een held. Witte de With werd in zijn tijd geroemd, maar later bleek dat hij een misdadiger was. Zijn grootse “overwinningen” boekte hij door onderdrukking en koloniaal geweld. Als kunstinstelling word je natuurlijk liever niet geassocieerd met een dergelijk figuur. Na de golf van kritiek in 2017 is Witte de With gestart met een initiatief tot naamsverandering. Dit laat nog op zich wachten, maar de visie van de instelling is wel al flink onder handen genomen. ‘In het kielzog van de bredere inspanningen rondom dekolonisatie die in Nederland plaatsvinden, brachten in 2017 de kritiek op en de debatten over de naam aan de oppervlakte hoe belangrijk het is om de multivocale erfenis te erkennen van een samenleving die steeds diverser wordt’, verklaart Sofía Hernández Chong Cuy, directeur van Witte de With. De programmering bij Witte de With toont inmiddels kunstenaars over de hele wereld die zich bezighouden met culturele en politieke vraagstukken. Zo ook Farid. 

+ | Alia Farids ouders komen uit Koeweit en Puerto Rico, waar de kunstenaar nog steeds woont en werkt. Deze roots zie je veelvuldig terugkomen in haar werk. Haar focuspunt is de overlapping van het hedendaagse stadsleven met de koloniale geschiedenis van de betreffende plek. De kunstenaar zet een breed scala aan media in om dit onderwerp te verbeelden: tekeningen, installaties, publieke interventies en sinds kort ook film. Twee van deze kersverse films worden momenteel getoond bij Witte de With. In haar werk gaat Farid op zoek naar een manier om een bijdrage te leveren aan een gemeenschap, hierbij richt ze zich vooral op de sociale kant van een community. Zo ook in haar meest recente werk: Maske Paske Wi. Voor deze film reisde ze af naar Port-au-Prince, de hoofdstad van Haïti. De titel van de film betekent (letterlijk vertaald) ‘Optreden want waarom niet?’, en dankt zijn naam aan de gelijknamige dans- en kostuumwedstrijd die Farid samen met de lokale bevolking organiseerde om op een gezellige manier inkomsten te vergaren. Het initiatief is een vredelievend protest tegen de regering en de stijgende inflatie, hoge werkloosheid, dalende wisselkoers en het vele geweld in het land. De kunstenaar zegt niet gefocust te hebben op het eindproduct, maar vooral op het proces, en in het bijzonder: een vertrouwensband opbouwen met de mensen die ze vastlegt. Dit zie je terug in de beelden: ze komt met haar camera letterlijk en figuurlijk dichtbij de mensen die de hoofdrol spelen in haar film. Zij voelen zich duidelijk op hun gemak bij de kunstenaar; de jonge mannen die flyers voor de show verspreiden, trekken gekke bekken naar de camera die hen volgt terwijl ze op scooters de stad doorkruisen. Deze persoonlijke band geeft het werk meer betekenis; de film is niet enkel een observatie of documentatie van de dans- en kostuumwedstrijd, maar gaat tot onder de huid van de Haïtiaanse community. 

± | De expositie is overzichtelijk ingedeeld 一 met drie beeldschermen waarop twee video’s getoond worden, Maske Paske Wi en At the Time of the Ebb 一 maar hierdoor krijg je geen goed beeld van de spanbreedte van de artistieke praktijk van Farid. Alia Farid profileert zichzelf als allround kunstenaar; ze werkt met een breed scala aan media. Een vluchtige blik op haar website zegt genoeg; we zien wandkleden van Caribische moskeeën, openbare lezingen, een groot hart van LED-lampen en enorme sculpturen van waterkruiken. Wat aan de ene kant een gemiste kans is, zorgt er aan de andere kant voor dat onze volledige aandacht gaat naar de twee films, die je tijd en aandacht zeker waard zijn. Lichtelijk onbevredigd maar tegelijkertijd geïnspireerd lopen we de expositie uit, smullend naar meer.