Muilezels in het Stedelijk

Je wordt aangestaard door een paar grote zwarte alien-ogen. Rechts van de alien (in regenponcho!) staat een skelet met een slaapmasker op. Een stukje verderop stuit je op een gesmolten speelgoedautootje, dat in een post-apocalyptisch landschap staat. Denkbeeldig dringt de chemische geur van gesmolten plastic ongevraagd je neus binnen. Het lijkt alsof je in een slechte sciencefiction-film terecht bent beland, maar in werkelijkheid loop je door de expositie Hybride Sculptuur in het Stedelijk Museum Amsterdam. Het museum laat in deze expositie werken uit zijn eigen collectie zien, allemaal gemaakt tussen 1990 tot nu. Een kennismaking met de kunst van in totaal zeventien kunstenaars en één kunstenaarsduo.

En een verrassende kennismaking it is: de expositie bestaat uit een bonte verzameling sculpturen, van beroemde namen als Jeff Koons tot wellicht minder bekende makers als Thomas Hirschhorn, en van een fel blauwe kruiwagen tot een pikzwarte motor genaamd Suicide Machine ㄧ voor ieder wat wils. Dankzij de enorme diversiteit van zowel kunstwerken als makers, krijg je een goed overzicht van de ontwikkeling van beeldhouwkunst in de afgelopen drie decennia. De term ‘beeldhouwkunst’ moet je wel met een korreltje zout nemen wanneer je de tentoonstelling bezoekt. Bijna geen van de werken zijn typische beeldhouwwerken - denk aan your typical bronzen mensfiguur à la Rodin. De titel van de tentoonstelling Hybride Sculptuur geeft aan dat de werken een mengelmoes zijn; alle kunstwerken zijn een mix tussen sculptuur en een ander medium zoals performance, video en schilderkunst. Een soort muilezeltjes. 

+ | De kunstenaars in deze expositie zoeken allemaal de grenzen op van wat een sculptuur is, en rekken die vervolgens op. Zo kan een foto ineens óók een sculptuur zijn, wat we zien in het werk van Louise Lawler (1947) die in 1995 een opstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam fotografeerde. De foto Produced in 1988, Purchased in 1989, Produced in 1989, Purchased in 1993 (adjusted to fit) is een muurvullende digitale print, zo groot dat het lijkt alsof je een vlieg bent die door de expositie suist. Op de foto zijn het werk Ushering in Banality van Jeff Koons (1955) en Untitled van Donald Judd (1928-1994) te zien (the real deal van Koons is overigens een aantal zalen verder te bewonderen als onderdeel van de expositie Stedelijk Base). De ‘muilezel’ van Lawler is dus een kruising tussen fotografie en sculptuur, waarbij de sculptuur niet door de kunstenares zelf is gemaakt. De wandvullende foto is een soort van inception; je staat in een tentoonstelling, waarin je kijkt naar een eerdere tentoonstelling met werk het werk van een kunstenaar dat is gefotografeerd door een andere kunstenaar. Het fotograferen van het werk van andere kunstenaars is Lawlers trademark. Ze is vooral geïnteresseerd in de presentatie van de kunstwerken die ze fotografeert; ze probeert de invloed van een context op het werk vast te leggen; ze neemt met haar foto’s een kritische houding aan tegenover de verheerlijking van kunstobjecten, prestige, gender en macht binnen de kunstwereld. 

± | De prikkelende beelden maken ons onwijs nieuwsgierig naar de inhoud achter de werken. Hoewel de tentoonstelling vooral focust op hoe de werken zijn gemaakt en met welke materialen, is het zeer zeker de moeite waard om even netjes je ‘huiswerk’ te doen en de betekenis achter de kunstwerken te lezen in de tekstbordjes. Zo is te lezen dat de alien in regenponcho en het skelet met slaapmasker autobiografische elementen bevatten. De kunstenares, Isa Genzken (1948), putte voor het werk Shauspieler uit haar eigen kledingkast, waardoor ze met dit werk niet alleen de grenzen van sculptuur verkent, maar ook van het zelfportret. Deze korte samenvatting van haar werk stilde onze honger naar insider info echter niet, dus doken we zelf de boeken in, op zoek naar de diepere betekenis van het werk. De figuren kunnen worden gezien als alter ego’s van de kunstenares; ze ziet zichzelf als acteur die in alle rollen kruipt. (De titel ‘schauspieler’ betekent ‘acteur’). De absurde styling met haar eigen kleding is bovendien een verwijzing naar onze overvloedige consumptiemaatschappij. Niet alleen het werk van Genzken komt meer tot haar recht na wat online speurwerk, een aantal van de overige kunstwerken komen meer ‘tot leven’ wanneer je bff Google raadpleegt.  Je merkt dan al gauw dat achter de spannende werken vaak een boeiend verhaal schuilt.