Dit ben ik!

Voor wie nog nooit (stiekem) naar Hollands Next Top Model heeft gekeken, even een kleine introductie: de uit Amerika overgevlogen televisieshow volgt een aantal modellen, die na een stevig aantal auditierondes is uitgekozen door een vakjury. In een van de eerste afleveringen vindt de gevreesde metamorfose plaats waarbij een vakkundige kapper bepaalt welke lengte, kleur en vorm je haar krijgt, ‘cause he knows best right? Vervolgens worden de modellen voor de camera gegooid: ‘POSE! Je rechterhand iets omhoog, ja! ja!, houdt dit vast, een kleine glimlach, heeeeeel goed! O ja prachtig, een klein knikje in de knie, precies!’ Braaf de instructies van de fotograaf opvolgend poseren de modellen voor de camera, ‘cause he knows best right? Vervolgens verschijnen alle foto’s voor de jury en beslissen zij welk model de afvalrace moet verlaten en welke modellen door mogen naar de volgende aflevering, ‘cause they know best right?

Nou, daar was curator en fotograaf Jan Hoek (1984) het dus niet meer mee eens. In Power to the Models draait hij de machtsverhouding tussen model en fotograaf drastisch om en legt hij het heft in handen van het model. De beelden die we voorbij zien komen in tijdschriften, op internet, in de krant, noem maar op, zijn van voor tot achter gedirigeerd door de fotograaf. Vaak zijn deze fotografen westers, wit en man. Doordat de blik van deze fotograaf beperkt en eenzijdig is, kunnen er foto’s die ontstaan rolbevestigend of stigmatiserend zijn en is er zelden aandacht voor individualiteit en diversiteit. Maar in de machtsverhouding tussen model en fotograaf is een verschuiving gaande, merkte Jan Hoek op. Deze westerse, witte, mannelijke fotograaf besloot voor de tentoonstelling Power to the Models dan ook afstand te doen van zijn macht binnen de getoonde foto’s. In plaats daarvan nodigde hij als curator elf mensen uit om een zelfportret te maken. De deelnemers hebben uiteenlopende achtergronden; ze variëren van boer tot influencer. Alle keuzes in deze expositie lagen bij het model, zij kozen zelf de fotograaf, de locatie, de aankleding, de visagie en de uiteindelijke presentatievorm van hun zelfportret. Het gevolg is een explosie aan diversiteit.

+ | Doordat niet de fotograaf maar de modellen hun aandeel in de tentoonstelling bepalen, lijkt het alsof je tijdens het bezoeken van de tentoonstelling een reis maakt door de werelden van alle deelnemers. Zo is het ‘paviljoen’ van Lotte van Eijk, selfmade model en voorvechter van body positivity, all about glitter and glamour. Van Eijk koos ervoor een veelvoud van zichzelf te presenteren in uitgesneden kartonnen borden; we zien haar poserend in een glinsterende gouden jurk tussen planten, badend in een zwembad van goud en balancerend op de badrand onder een stel goudkleurige kroonluchters. Multitalent Bruin Parry stelt op zijn beurt ál zijn talenten tentoon in een soort gesamtkunstwerk. Parry is naast kunstenaar en danser ook nog influencer en beheert voor ieder van zijn zeven alter ego’s een eigen Instagram-account, waarvoor hij zowel model als fotograaf is. Dat Parry downsyndroom heeft is bijzaak, maar zijn installatiekunstwerk maakt duidelijk dat mensen met het syndroom van Down vaak op stereotype wijze worden verbeeld, en dat dit moet stoppen. In plaats van ontroerend en zoet, zoals je vaak ziet in de media, laat Parry zichzelf hier van een hele andere kant zien; zelfverzekerd dansend in een video, omringd door tekeningen die hij zelf heeft gemaakt. Youtuber Ismail Ilgun koos voor een totaal andere aanpak. In een tijdlijn van zijn carrière volg je hem van zijn Hoodvlogs tot iemand die zich inzet om de jeugd te inspireren hun dromen waar te maken. De tijdlijn laat zijn reis van ‘tuig’ tot inspirator zien en bestaat uit filmpjes, foto’s en veel handgeschreven tekst waarin Ilgun je stap voor stap meeneemt in zijn verhaal en de mensen die een grote invloed hebben gehad op zijn carrière en leven. Voor het betreden van de tentoonstelling verwachtte ik alleen foto’s van de modellen, maar tijdens mijn bezoek werd ik blij verrast. Ieder model heeft een totaal andere presentatievorm gekozen voor het project; van levensgrote uitsnedes in karton tot film of installatie. De tentoonstelling is zo divers dat het lijkt alsof je tien tentoonstellingen bezoekt in minder dan een uur. Dus wil je een dagje effectief museum hoppen? Dan is ‘Power to the Models’ the place to be.

+ | Iedereen lijkt wel een mening te hebben over Sylvana Simons; politiek activist, oprichter van de partij BIJ1 en televisiepresentator. Sinds ze jaren geleden gebombardeerd werd tot aanvoerder in de strijd tegen Zwarte Piet staat Simons menigmaal op de voorpagina. Haar aandeel in de tentoonstelling bestaat uit een muurvullende tekst die is geschreven door spoken word-artiest Babs Gons. De tekst beschrijft de onophoudelijke strijd die Simons voert met discriminatie, en hoe ze ondanks alle tegenslagen, bedreigingen en ‘het zwijgen in alle talen’, toch doorgaat. ‘Doe het toch maar,’ zegt Babs Gons, niet alleen tegen Simons, maar tegen iedereen die zich hard maakt tegen discriminatie en racisme. Waar de verhalen over Sylvana Simons in de media vaak doordrenkt zijn met andermans mening, zien we in deze tentoonstelling de boodschap die Simons belangrijk vindt. Power to the Models is super empowering, de modellen hebben zichzelf letterlijk tentoongesteld. De een laat zichzelf zien zoals deze gezien wil worden, de ander helpt stereotypen de wereld uit en weer een ander laat zijn persoonlijke groei over de jaren zien. Alle deelnemers zeggen op hun eigen manier of in hun eigen woorden: ‘Dit ben ik!’. Na het zien van zoveel sterke, inspirerende verhalen, kan ik niet anders dan ook empowered het museum verlaten.